Ludzie byli i są zafascynowani drzewami, dawniej uważali je za uosobienie bóstw, wierzyli w ich nadprzyrodzone moce, a lasy będące skupiskami drzew w większej liczbie budziły grozę, ale też dawały pożywienie, schronienie i opał, co wielokrotnie pozwalało przetrwać trudne okresy historyczne lub klimatyczne. Dziś także drzewa i lasy są obecne w świadomości językowej i kulturowej ludzkości. Głównie to właśnie drzewom nadąjemy miano pomników przyrody, ceniąc ich długowieczność i ważność dla danej społeczności. Drewno pozyskiwane z drzew stało się materiałem, który znacznie przyczynił się do rozwoju kultury, np. jako budulec, ale też jako główny składnik papieru z celulozy produkowanego na masową skalę od XIX wieku, co sprawiło, że przechowywanie, przekazywanie i przetwarzanie większych ilości informacji doprowadziło jak w czasach historycznych do ponownego skoku w rozwoju nauki, gospodarki a zwłaszcza kultury w XX wieku, czyniąc je bardziej dostępnymi dla przeciętnego mieszkańca ziemskiego globu. Słowianie na przestrzeni wieków szczególnie blisko byli związani z przyrodą, więc obecność motywów powiązanych z drzewami i lasem w językach, literaturach i kulturach narodów słowiańskich jest silnie zaakcentowana. Drzewostan słowiański jako tytuł jest tutaj rozumiany w dwojaki sposób: termin wywodzący się z nauk leśnych, mówiący o wzajemnym oddziaływaniu na siebie drzew znajdujących się na pewnym obszarze (w rozumieniu metaforycznym: oddziaływanie drzew na język, literaturę i kulturę narodów słowiańskich), ale także w drugim znaczeniu, które odnosi się do postrzegania drzew historycznie i współcześnie przez człowieka – twórcę.

Wstęp
Aleksander Wojciech Mikołajczak
Drzewne i drewnopodobne przybory i materiały piśmienne w perspektywie antropologii kulturowej

Część I
SŁOWIAŃSKI DRZEWOSTAN JĘZYKOWY

Magdalena Baer
Lipa jako okaz językowy widziany z polskiej i chorwackiej perspektywy

Goranka Blagus Bartolec, Ivana Matas Ivanković
Drveće u hrvatskim poslovicama

Željka Čelić
Od drveta se ne vidi šuma. Jezične karakteristike latinskih, hrvatskih i ruskih dendronima

Tetyana Fuderer
Strani dendronimi u hrvatskom i ukrajinskom jeziku: dvojezični glosar dendronima stranog podrijetla kao prilog dopunjenom izdanju hrvatsko-ukrajinskog obostranog rječnika

Karina Giel
Nazwy drzew i krzewów w słowniku obrazkowym – na materiale chorwackim i polskim, z uwzględnieniem łaciny i języka angielskiego

Lubomír Hampl
Drzewa i ich owoce obecne w słowiańskiej sferze frazeologii

Jolanta Kur-Kononowicz
O symbolice sosny w poezji słowiańskiej (ujęcie lingwistyczne) – wybrane przykłady

Snježana Lepir
“Tree Proverbs” in Serbian and English: A Contrastive Approach

Надежда Николова
За някои названия на плодни дървета в българската лингвокултура и употребата им в народната медицина

Dušan-Vladislav Paždjerski
Kaszubskie nazwy drzew i wyrazów pochodnych w Słowniku pomorskim czyli kaszubskim Stefana Ramułta

Roman Sliwka
Dendrologia nazwisk czeskich. O czeskich nazwiskach powstałych od nazw drzew i krzewów

Mariola Walczak-Mikołajczakowa
Pseudonimy bułgarskich literatów utworzone od nazw drzew

Część II
SŁOWIAŃSKI DRZEWOSTAN KULTUROWO-LITERACKI

Ivančica Banković-Mandić, Arnalda Dobrić
Lipa u povijesnoj i suvremenoj društvenoj svijesti Hrvata

Wojciech Browarny
Dendrohistorie. Symboliczna kolonizacja drzew pomnikowych na Dolnym Śląsku

Marlena Brzozowska
Drzewa w krajobrazie powiatu wysokomazowieckiego – wybrane aspekty

Rafał Dymczyk
Symbolika cyprysów w słowiańskich klasztorach Świętej Góry Athos

Paweł Dziadul
Apotropaiczna moc głogu i magiczno-rytualne praktyki przeciwko wampirom w serbskich narracjach ludowych

Anna Gawarecka
„Nie było nas, był las“, czyli wieczna wojna w cieniu wiązów

Мая Иванова
За дървото Александър от гл. ХII на Пространното житие на св. Константин-Кирил

Joanna Kobylańska
Słowiańskie drzewo życia jako symbol współczesnego odrodzenia rodzimowierstwa na przykładzie Drogi do Nawi Tomasza Duszyńskiego

Kazimierz Maciąg
Leśna „kalokagatija” Adama Kozłowieckiego (1874–1949)

Jan Pešina
Husovy lípy, Žižkovy duby. Drzewa – pomniki przyrody jako czeskie miejsca pamięci

Adrian Pilarski
Leśne demony i święte dęby – drzewa a mitologia Słowian w twórczości Karela Jaromira Erbena

Noty o autorach
Bibliographical Notes on Authors 

People have been fascinated by trees which were considered as gods and believed to have supernatural power in the past. Moreover, big concentrations of trees, i.e. forests inspired people with a feeling of fear, but they gave feeding, shelter and wood, a fact which helped to survive hard historical or climatic periods. Nowadays trees and forests are present in linguistic and cultural awareness of the humanity. Furthermore, trees function often as monuments of nature, valued because of their longevity and importance for a certain community. Wood became a material which contributed to development of culture, for example as a building material and a main component of paper from cellulose produced in large-scale from the 19th century, a fact chich caused that storing, transferring and production of large amount of information resulted in a scientific, economic and cultural progress in the 20th century. Moreover, information became more accessible for an ordinary inhabitant of the Earth. The Slavs were connected with nature in a special way in the space of ages, therefore the presence of motifs linked to trees and forest is strongly emphasized in languages, literatures and cultures of the Slavonic nations. We understand the title “Slavonic tree stand” in two ways. On the one hand, as a term originated from forestry research which is concentrated on a mutual impact of trees in a certain area (in a metaphoric interpretation: influence of trees on language, literature and culture of the Slavonic nations). On the other hand, the term relates to the way in which a human being has been perceived trees in a time space.